Loose Parts

Wat zijn Loose Parts en waarom zijn ze zo waardevol voor kinderen?

1. Inleiding tot Loose Parts

Stel je voor: een kind zit op de grond met een handvol takjes, knopen, steentjes en een leeg blikje. Geen instructies. Geen vaste regels. Maar binnen een paar minuten ontstaat er een huisje, een dierentuin of misschien zelfs een fantasiewereld met draken en regenbogen.

Dit is de kracht van loose parts.
Losse onderdelen die niet vertellen wat ze moeten zijn, maar uitnodigen om te worden wat het kind bedenkt. Ze geven ruimte aan verbeelding, aan fantasierijk spel  het soort spel dat kinderen helpt om de wereld om zich heen te begrijpen en te beïnvloeden.

En het mooiste? Wij hebben loose parts van diverse merken zoals: Bauspiel, BAVVIC, Grapat KIDDI, Tickit en nog veel meer.

En dan nog een paar voorbeelden van loose parts die je zo kunt verzamelen:

• Lege wc-rolletjes
• Kurken
• Stofrestjes
• Knopen en kralen
• Schelpen en stenen
• Touwtjes, ijsstokjes, houten lepels
• Kartonnen dozen en deksels

Je hoeft het alleen maar aan te bieden. Geen uitleg, geen ‘goed of fout’.

1. De Oorsprong van het Loose Parts-concept

Het idee van loose parts komt niet zomaar uit de lucht vallen. Het is bedacht door Simon Nicholson, een Engelse architect die in de jaren ’70 iets opmerkelijks opmerkte:

“Kinderen zijn creatief als ze mogen rommelen, bouwen, veranderen, slopen en opnieuw beginnen.”

Hij geloofde dat alle mensen creatief zijn. Maar die creativiteit bloeit pas echt op als we met onze omgeving kunnen ‘spelen’. Of dat nu met woorden is, met geluiden, met materialen of zelfs met licht en schaduw.

Nicholson noemde dat het “Loose Parts Theory”  de theorie van losse onderdelen.
Zijn boodschap? Hoe meer losse onderdelen, hoe meer mogelijkheden voor verbeelding en ontdekking.

Denk eens aan een speeltuin met alleen een glijbaan versus een tuin vol losse houten planken, banden, stenen en kleden.
Welke plek nodigt meer uit tot experimenteren? Tot eigen ideeën?
Juist die tweede.

Niet toevallig sluiten ook onderwijsvormen als Reggio Emilia, Montessori en Waldorf naadloos aan bij deze visie. Zij geloven in:

• Kindgericht leren: het kind bepaalt het spel, niet de volwassene.
• Materialen met open einde: er is geen ‘goede’ of ‘verkeerde’ manier om te spelen.
• Ruimte voor verwondering: kinderen leren door te ontdekken, te proberen, te mislukken en opnieuw te beginnen.

Wil je thuis aan de slag met loose parts? Begin dan klein.
Kijk in je keukenkastje, je naaidoos, of maak een wandeling in het bos. Verzamel een mand vol ‘niets’  en geef het aan je kind. Grote kans dat het binnen no-time een schatkist blijkt te zijn.

III. Wat zijn Loose Parts precies?

Misschien denk je nu: Leuk al die verhalen, maar wat zijn loose parts nou eigenlijk?
Heel simpel gezegd: alles wat een kind kan gebruiken om op zijn of haar eigen manier mee te spelen. Zonder handleiding. Zonder vast eindresultaat. Alleen maar mogelijkheden.

Loose parts zijn materialen die:

• Geen vaste functie hebben (een dennenappel kan vandaag een soepingrediënt zijn, morgen een microfoon)
• Uitnodigen tot ontdekken (wat gebeurt er als ik dit stapel? Als ik het combineer met iets anders?)
• Steeds anders gebruikt kunnen worden, afhankelijk van het kind, het moment en de fantasie.

Of zoals een kind het ooit verwoordde:

“Het zijn dingen waarmee je zelf mag bedenken wat het is.”

Een greep uit favoriete loose parts:

• Natuurlijk: takken, bladeren, zand, stenen, kastanjes, schelpen
• Herbruikbaar: doppen, dozen, wc-rolletjes, restjes stof, kurken
• Huishoudelijk: pollepels, kommetjes, knijpers, keukentouw
• Kleine schatten: knopen, kraaltjes, ijsstokjes, elastiekjes, theelepeltjes

Een paar praktische tips om te starten:

• Begin klein: één mand met diverse materialen is al voldoende.
• Let op veiligheid: vermijd scherpe of giftige dingen, vooral bij jonge kinderen.
• Observeer zonder te sturen: kijk wat je kind ermee doet zonder tussen te komen.
• Roteer regelmatig: vervang af en toe een paar items voor nieuwe inspiratie.
• Betrek je kind bij het verzamelen: samen dingen zoeken maakt het nog leuker.

Zie het als een soort knutseldoos zonder handleiding. Een open uitnodiging.
Niet om iets te maken dat ‘mooi’ moet zijn, maar om te ontdekken wat er gebeurt als je durft te spelen zonder plan.

1. de ontwikkeling van het kind

Wist je dat spelen met loose parts niet alleen leuk is, maar ook ongelooflijk goed voor de ontwikkeling van je kind?
Het lijkt misschien gewoon ‘rommelen’, maar er gebeurt van alles in dat kleine koppie en lijf.

Loose parts voeden de fantasie en de hersenen

Wanneer een kind een tak verandert in een toverstaf of knopen opstapelt tot een toren, is het bezig met veel meer dan alleen spel. Het bedenkt een plan, test ideeën uit, past iets aan, leert van fouten. Dat is exact hoe creatief denken werkt.

Zie het als een mentale speeltuin waar elke speelsessie een oefening is in probleemoplossing, zelfvertrouwen en verbeelding.

En dat alles gebeurt op het tempo van je kind, zonder druk. Dat is de kracht van zelfgestuurd spel.

Wat leert een kind van loose parts?

• Cognitieve ontwikkeling: plannen maken, verbanden leggen, experimenteren.
• Motorische vaardigheden: stapelen, grijpen, sorteren, balanceren.
• Taalontwikkeling: spel met loose parts lokt vaak verhalen en gesprekken uit.
• Sociale vaardigheden: samen spelen vraagt overleg, delen en soms onderhandelen.
• Zelfexpressie: een kind laat iets van zichzelf zien in wat het maakt en hoe het speelt.

En het mooiste? Er is geen goed of fout.
Een steen kan vandaag een boot zijn en morgen een pannenkoek. Alles mag, alles kan. Die vrijheid maakt dat kinderen durven, proberen, opnieuw beginnen zonder angst om iets ‘verkeerd’ te doen.

Hoe kun jij dat als volwassene ondersteunen?

• Observeer met aandacht in plaats van sturen. Kijk wat er gebeurt zonder steeds in te grijpen.
• Stel open vragen, zoals: “Wat gebeurt er als je die erop legt?” of “Wat heb je gebouwd?”
• Weersta de neiging om te ‘verbeteren’ of op te ruimen tijdens het spel.
• Vier het proces, niet het resultaat: een ingestorte toren kan net zo waardevol zijn als een stevige.

Kinderen hebben van nature de drang om te leren. Geef ze loose parts en je geeft ze de vrijheid om dat op hun eigen manier te doen. In hun tempo, met hun ideeën, op hun voorwaarden.

1. Wat zijn loose parts precies?

Loose parts zijn losse materialen zonder vaste functie die kinderen vrij kunnen gebruiken om mee te spelen, bouwen en ontdekken. Ze stimuleren creativiteit, fantasie en probleemoplossend vermogen.

2. Waarom zijn loose parts belangrijk voor kinderen?

Loose parts helpen kinderen zelfstandig denken, creatief spelen en motorische én cognitieve vaardigheden ontwikkelen. Ze bieden open einde spel dat aansluit bij de natuurlijke nieuwsgierigheid van het kind.

3. Welke materialen vallen onder loose parts?

Dat kunnen natuurlijke of herbruikbare materialen zijn zoals takken, knopen, doppen, kurken, stenen, stofjes, doosjes of keukenspullen. Alles zonder duidelijke spelregel of vaste functie is geschikt.

4. Vanaf welke leeftijd kunnen kinderen met loose parts spelen?

Al vanaf ongeveer 1 jaar kunnen kinderen eenvoudige, veilige loose parts ontdekken. De complexiteit van het spel groeit mee met de leeftijd en ontwikkeling van het kind.

5. Hoe bied ik loose parts aan in huis of opvang?

Zorg voor een mand of bak met diverse materialen, zonder uitleg. Laat kinderen vrij experimenteren. Observeer, stel open vragen en vervang regelmatig onderdelen voor nieuwe spelimpulsen. We hebben prachtige speelgoedkasten in ons assortiment van klimdriehoeken.